Ил, туган җир, ватан

* Алтын-көмеш яуган җирдән туган-үскән ил артык.

* Асыл кеше алтын дип үлмәс, халкым дип үләр.

* Ата-бабам торган җир,
Кендек каным тамган җир.

* Атаң да җир, анаң да җир.

* Ат туйган җиренә,
Ир туган иленә тартыр.

* Аягы яман түрне болгар,
Авызы яман илне болгар.

* Бердә түгел, илдә көч.

* Береккән ил бозылмас.

* Бер төкерсә, бер була,
Ил төкерсә, күл була.

* Болгар йорты — Идел йорт,
Идел эче — имин йорт.

* Ватанга хезмәт — үзеңә хезмәт.

* Дусыннан аерылган җиде ел җылар,
Иленнән аерылган гомер буе җылар.

* Җирсез-йортсыз ил булмый,
Ашсыз-сусыз көн булмый.

* Җир-су дигән җирсендерә,
Йөрәкләрне җилкендерә.

* Җир-суы бар җирен сөйләр,
Ил-йорты бар илен сөйләр,
Ил-йорты юк ниен сөйләр?

* Җир тартмаса, су тарта.

* Зәңгәр бака үз сазын танымас.

* Идел буе бәрәкәтле җир.

* Идел кичми ил булмый.

* Ил аткан таш ерак китә.

* Ил ачуы — яман ачу.

* Ил белән этәргәч, тау күчкән.

* Илгә таянган — Идел кичәр.

* Ил гамен җиңгән ир ил агасы булыр (Гамен җиңгән — кайгысын йоткан).

* Илдә булса иренгә тия.

* Илдә булса үлмәссең,
Илсез көнең күрмәссең.

* Илдә илле төрле кеше була.

* Илдә йөргән ил таныр,
Кырда йөргән җир таныр.

* Илдән берәр җеп җыйсаң да, ятимгә бер күлмәк була.

* Иле иркеннең көне иркен.

* Илен белмәгән игелексез,
Халкын белмәгән холыксыз,
Нәселен белмәгән нәсәпсез.

* Илен белмәгән әләкче булган.

* Илен белмәгән тиле.

* Иле ныкның биле нык.

* Иленнән аерылган — канаты каерылган.

* Ил илдән калса, иргә намус.

* Ил иле белән, бака күле белән.

* Ил ил белән,
Тегермәне җил белән.

* Ил илнең ит туравы башка.

* Ил — илнең көзгесе.

* Ил иргә, ир илгә таяна.

* Ил йоласыз булмас.

* Ил көче — Идел көче.

* Ил күрү — бурыч.

* Илле елда ил яңарыр.

* Илнең яме иле белән,
Ватан яме җире белән.

* Ил купса, Идел кубар,
Авыл купса, давыл кубар.

* Ил намусы — ир намусы.

* Илнең утына ян,
Бозына — туң!

* Илсез кеше — телсез сандугач.

* Ил теле им булыр.

* Ил телен алмаган имгәккә калыр.

* Ил эче алтын бишек.

* Ил яхшылыкны онытмас.

* Ипле кеше иленнән китми!

* Иренчәк йорт ил булмас,
Ил булса да гөл булмас.

* Ир кадере ил белән.

* Ирләр киңәше ил корган.

* Күлдә йөргән коңгыр каз
Чүл кадерен белмидер;
Чүлдә йөргән дуадак
Күл кадерен белмидер.

* Кичә йомыркадан чыкты, бүген кабыгыннан җирәнә!

* Исең барда ил таны,
Көчең барда җир таны!

* Көтү ташлаган куйны бүре алыр.

* Кайтыр юлга чыккач, ат та елдамлана.

* Качын китсәң дә чәчеп кит, кайтуыңа аш булыр.

* Качыр әйткән: әти-әниемне сора, фамилиямне сорама.

* Кардәш җыелса, кавем булыр,
Сыер җыелса, савым булыр.

* Очырырга җил көчле,
Узышырга ил көчле.

* Оясыз сандугач сайрамый.

* Сыерчык диңгез артына китсә дә үз туган оясына кайта.

* Таянма билеңә, таян илеңә.

* Ташлама илеңне, кан басар күзеңне.

* Туган җиргә туың (ту — байрак) тек.

* Туган җирдәй җир булмас,
Туган илдәй ил булмас.

* Туган илең — туган анаң.

* Туган илнең кадерен читтә йөрсәң белерсең.

* Туган илнең эте дә якын.

* Туган туфракка баскан эз суынмый.

* Туган-үскән җирдән дә матур җир булмас.

* Халык йорты — туган ил.

* Халык көе еракка ишетелер.

* Халык көче таш яра.

* Халык картаймый.

* Халыкка ошаса, тәкмәч ат!

* Халыкка хыянәт — Ватанга хыянәт.

* Һәр халыкның бер холкы бар.

* Үзем өчен туганмын,
Илем өчен үләрмен.

* Үз илем — алтын бишек,
Кеше иле — үтә тишек.

* Үз илем үземә кадерле.

* Үз илең гөлстан,
Кеше иле гүрстан.

* Үз халкыңны үз итсәң, ят халыкка кол булмассың.

* Үз халкын сөймәгән башка халыкны да сөймәс.

* Үлсәң дә туган җиреңә ябыш.

* Фәлән җирдә файда бар,
Үз җиреңдәй кайда бар?

* Һәр гөл үз сабагында чәчәк атар.

* Һәр илнең үз йоласы.

* Һәркемнең үз Ватаны алтын, йөрәк төбе ялкын.

* Чит җирнең читен минутлары күп була.

* Чит җирдә мал да җирси.

* Чит илнең карчыгасы — үз илеңнең каргасы.

* Читтә йөргән тарыгыр,
Туган илен сагыныр.

* Чыпчык та "чытырманым!" дигән.

* Чыпчык чыбыгым, ди,
Карга каеным, ди.

* Эт тә үз йортын белә.

* Этнең тамагы кайда туйса, иле шунда.

* Эт ыруын танымас.

* Йә халыкка ияр,
Йә халыкны иярт!

Бәйрәмнәр

* Ай саен бәйрәм булмас,
Көн саен туй булмас.

* Бер сезнең урамда бәйрәм булса,
Бер безнең урамда бәйрәм булыр.

* Бәйрәм ашы — кара-каршы.

* Бәйрәмдә ачка үлгән,
Челләдә катып үлгән.

* Көн дә бәйрәм, көн дә туй,
Көн дә уен, көн дә сый.

* Көн дә, көн дә бәйрәм булмый.

Сабантуй, мәйдан, уеннар

* Алышсаң, атаң булса да ек.

* Аргамак алын бирмәс.

* Асылсаң биеккә,
Егылсаң мәйданга!

* Ишәк белән ат узышмас.

* Аты яман алдан чабар.

* Батыр батыр белән алышыр.

* Батыр бирешсә дә, көрәшмичә мәйданны бирмәс.

* Батыр булсаң, көрәш!
Батырлыгыңны мәйданда сынат.

* Беләкле берне егар,
Йөрәкле меңне егар.

* Ишәк ишәктән калса, колагын кис.

* Егет мәйданда билгеле булыр.

* Егылганга йодрык.

* Егылган егылганны сөяр.

* Егылган көрәштән туймас.

* Егылганны екма,
Түнгәнне түнкәрмә.

* Егылган янтайганнан көлә, имеш.

* Егылмаган калыкмас.

* Егылсаң җирдән түбән китмәссең.

* Егылсаң җиргә ябыш!

* Егылсаң җир күтәрер.

* Җырламас идем, сабантуе җырлата.

* Йөздән йөгерек, меңнән толпар чыгар.

* Олы белән кечене өләшкән белер,
Көчле белән көчсезне көрәшкән белер.

* Икәү көрәшсә, берәү егар.

* Көрәшә белмәгән егылыр.

* Көрәш корбансыз булмый.

* Көрәшсәң көчлегә чык,
Егылсаң да һөнәрен отып калырсың.

* Көчең барда көрәшеп кал,
Җегәрең барда ярышып кал!

* Көч белән көрәшәләр,
Сол (ысул) белән егалар.

* Көчле белән көрәшсәң,
Алдан элек көчең җый.

* Коры көчкә ышанма, көрәшә белмәгән билсез калыр.

* Кызыл йомырка көнендә кыйбат.

* Мин көчле дип аю белән көрәшмиләр.

* Сабантуе сары алтын.

* Сабантуе бер көн,
Кырык коймак бер тиен.

* Табаны кызганчы тай узар,
Табаны кызса ат узар.

* Ташбака куянны узган.

* Тимер сандалда, батыр мәйданда чыныга.

* Чабыш аты чапмый түзә алмый.

* Чабышкы алын бирсә, ялын кис!

* Чабышкыга чабышкы янында камчы кирәкми.

* Чабышкы мәйданда чапмый тынмас.

* Чабышкыны камчы чаптырмый, көнчелек чаптыра.

* Чабышкы сабан туен алдан сизә.

* Чабышкы сабан туенда чапмый торса, тамактан калыр.

* Чапкан узар, яткан калыр, йөгергән алыр.

* Яз булгач, торна туган суына,
Адәм сабан туена.

* Ялгыз атлы ярышчы,
Яргак тунлы көрәшче.

* Ялгыз чапкан ат йөгерек.

* Яхшы ат бәйгедә үләр.

Уен-көлке

* Ак шакмак, кара шакмак,
Оттырсаң күзең булыр шакмак!

* Уен бер булганы яхшырак.

* Уенда узган чынында да узар.

* Уйный белмәгән орып качар.

* Уйный-уйный күз чыгар.

* Хезмәт ит тә мактан,
Уйнап көл дә шатлан!

* Эш беткәч уйнарга ярый.

* Көлке күп булса күңел симерә.

* Күңелсездән көлке чыкмас.

* Күп уйнаган бер җылар.

* Төлкедән кал, көлкегә бар.

* Уен-көлке яшьлек күрке.

* Уен карын туйдырмас.

* Уеннан уймак чыгар.

* Уен уен булса да, муенга кундырыш уен булмас.

* Уеныңны кайда уйнасаң, шунда калсын.

* Уеныңны кайда уйнасаң, җылавың анда булсын.

* Уйна да көл,
Укы да бел!

* Уйнап көлү егетлек.

* Уйнавын уйна, эшеңне дә уйла!

Көлү-җылау

* Аптыраган җылар, үтә аптыраган көләр.

* Бөтенләй көлеп бетермә, бәйрәмдә көләргә дә калсын.

* Җылаганда кемнең авызы кыйшаймый!

* Җыяау белән бетмәсә, көлүдән яхшы нәрсә юк.

* Җылау белә көлү арасында бер борын кадәр аерма бар.

* Кеше көлгәндә миңа да төрт!

* Көлгән авыз күрекле булыр.

* Көлгән җылар,
Җылаган көләр.

* Көлә алмасаң, ырҗайма!

* Көләсең дә көләсең,
Ни булырын беләсең.

* Көлкегә көлмәсәң, күңел калыр.

* Көлке көлә җитәр, артыңнан куа җитәр.

* Көл, көл, көлле күмәч ашатырмын.

* Көлке сүз — төлке сүз.

* Көлмәгәннең үпкәсе шешәр.

* Көлмә, карчык, көлмә, карчык, шалкан күргәч көләрсең.

* Көлсәң кызганыч, җыласаң көлке.

* Көлсәң, мин дә көләрлек итеп көл!

* Көлү — җылау кардәше.

* Күп көлмә, авызың зураер.

* Ун көлкенең бер җыламышы була.

* Тау җыласа, кыр көләр.
Кыр җыласа, тау көләр.

* Тычканга үлем, мәчегә көлке.

* Үзең генә көлеп бетермә, кешегә дә калдыр.

* Һәр җылауның бер көлүе бар.

* Юкка көлгәнче юкка җыла.

Күз яше

* Күз яше атлатмый.

* Күз яше җиргә тамса да кипми.

* Күз яше — көчсезләр юанычы.

* Күз яшенең бер тамчысы бер кешенең гомерен харап итәргә җитә.

* Күз яше тими калмый.

* Чынлап җыласаң, сукыр күздән дә яшь чыга.

Кешедән көлү, мыскыллау

* Актыктан көлгән шәп көлә.

* Баткан тайганнан көлгән.

* Иртән көлсәң кешедән, кич көләрләр үзеңнән.

* Кешедән көлгәнче көзгедән кара да үзеңнән көл!

* Кешедән көлмәк — үзеңә килмәк.

* Кешедән көләргә яратсаң, үзеңнән көлгәндә дә ярат.

* Көлмә дусыңа, килер башыңа.

* Көлмә кешедән, көлмәсләр үзеңнән.