Ата-ана, бала-чага турында

Бәби бала

* Анадан күлмәксез туалар, күлмәкле булалар.

* Бабайга таяк кирәк, бәбәйгә сиртмә кирәк.

* Бала заманасына охшап туар.

* Бала йөри белгәнче үрмәләп йөри.

* Баланы кыйнап юатма, көйләп юат.

* Хәзерге бала тугандук җиде класс бетереп туа, ди.

* Бала кошның авызы зур булыр.

* Күгәрчен баласы күрексез булса да, үскәч күгәрчен була, ди.

* Теле ачылмаган балага сыерчык тел алып килә, ди.

Ана

* Ана дигән хәзинә.

* Анаңдай ана булмас.

* Анаң өчен уч төбендә тәбә куырсаң да бурычыңны кайтара алмассың.

* Анаң хәерче булса да аңардан китмә.

* Ана — шәфкать диңгезе.

* Ана яхшылыгын авырсаң белерсең.

* Анасыз корт бал җыймас, бал җыйса да мул җыймас.

* Анасыз корт ил булмас.

* Анасына өргән эт бүре авызына төшәр.

* Суга ага башлагач, бабай да: «Әнием!» дип кычкырган.

* Әни суккан авыртмый.

* Әнкәм йорты алтын бишек.

* Йорт анасы белән корт анасы бер.

* Мең нәнкә дә бер әнкәне алыштыра алмас.

* Өйнең яме ана белән.

* Туган ана бер, туган Ватан бер.

* Үз анаңны яратсаң, минекен мыскыл итмә.

* Үз анасын зурлаган, кеше анасын хурламас.

Ана белән бала

* Алтмышка җитсен бала,
Ана өчен һаман да бала.

* Алып анадан туар, аргамак биядән туар.

* Ана балага авызыннан өзеп каптырыр.

* Ана күңеле балада, бала күңеле далада.

* Ана бала өчен төн йокысын өч бүлә.

* Бала моңын ана белер.

* Баланың телен анасы белер.

* Бала сакаулана дип ана сакауланган, икесе дә сакау булганнар, ди.

* Баласы өчен ана арыслан утка кергән.

* Бала тугач ук анасы телен аңлый, имеш.

* Тән биргән дә ана, сөт биргән дә ана,
Тел биргән дә ана, көй биргән дә ана.

* Ханнан бала олы,
Баладан ана олы.

Ата-ана, аларга хөрмәт

* Алтын канат атаң бар, көмеш садак анаң бар.

* Ата-ана гаебен тикшерү бала эше түгел.

* Ата-ана йөрәгенең тирәнлеген балалар белми.

* Ата-ана теләге
Утка-суга батырмас.

* Ата-ананы тыңлаган — адәм булган, тыңламаган — әрәм булган.

* Ата-анасына игелек күрсәтмәгән,
Олыгайгач үзе дә игелек күрмәс.

* Ата-анасын хурлаган үзен хурлаган булыр.

* Ата аркасы — кала аркасы.

* Ата — беләк,
Ана — йөрәк.

* Ата — җизнә,
Ана — казна.

* Ата — йортның матчасы,
Ана — йортның өрлеге,
Балалар — стенасы.

* Ата йөрәге — таудан өлкән,
Ана йөрәге — диңгездән тирән.

* Атаның каны,
Ананың сөте.

* Атаң-анаң — чын дусың,
Дус-ишләрең — юлдашың.

* Атаң кебек кешегә тел озайтма.

* Атаңа ни кылсаң, алдыңа шул килер.

* Атаңны башыңда тот,
Аңаңны учыңда тот!

* Ата өчен улы җан бирсә, улга дан.

* Ата сүзен тыңламаганны, атауга ыргытканнар, ди.

* Атасы барның бәхете бар.

* Атасын алдаган илен дә алдар.

* Ата угылының үзеннән шәбрәк булуын тели.

* Ахмак малай ата-анасын үзенә дошман дип уйлый.

* Ачтан үлсәң дә, ата-анаңны ташлама!

* Аю да баласын "йомшагым" ди.

* Бу дөньяда өч нәрсә эзләп табылмас: бере ата, бере ана, бере карендәш.

* Әти тунын күтәреп кисәң, тап-таман.

* Әткәй — шикәр, әнкәй — бал.

* Йомырка тавыкны өйрәтми.

* Мөгезен кем сындырганны болан онытмас,
Атасын кем хур иткәнне олан онытмас.

* Үзең бел, ата-анаңа киңәш ит.

* Ымны белмәгән нине белсен?
Атасын белмәгән кемне белсен?

* Эт атасын танымас.

Баланың холкы. Аны тәрбияләп үстерү

* Адәм баласын түгел, аю баласын да биергә өйрәтәләр.

* "Айт!" дигәндә ялт итеп тор.

* Алтыдагы (холык) алтмышка.

* Алгы көпчәк кая тәгәрәсә, арты да шуннан.

* Алма янында яткан бәрәңге алма тәмәйткән.

* Ана сөте белән кергән онытылмый.

* Ана сөте белән кермәгән, тана сөте белән кермәс.

* Атай барда атай баш,
Атай юкта анай баш,
Анай юкта апа баш,
Апа юкта үзем баш.

* Ата алмаган малай атасыннан күргән.

* Ата-анаң сиңа гомер биргән.

* Ат өйрәнмим ди дә, авызлык- өйрәтә.

* Бала безнеке,
Акылы үзенеке.

* Бала була белмәгән кеше егет булалмый.

* Балага бер кәнфит бирсәң, икенчесен сорар.

* Бала әйткән ди: мине берәү дә тыңламый, чөнки минем әле сакалым юк.

* Балага иң куәтле кеше — ата.

* Балага кәкитләнсәң, кәнфит сорар.

* Бала егыла-егыла егылмаска өйрәнер.

* Бала яшь чагында ни белән уйнаса — зурайгач мәеле (теләк, кызыксыну) шуңа була, имеш.

* Бала көчен күрсәтергә яратыр.

* Бала күргәнен эшләр.

* Бала кош очар, кунар агачын тапмас.

* Бала кулында елан үләр.

* Балалар кесәсендә кәнфит ятмый.

* Балалык бик бәхетле чак булса да, бала һаман "кайчан зур үсәм инде" дип сорый.

* Бала "миңа бәләкәй сөяк бирделәр" дип үпкәләгәнче, сөяген песи алып китәр.

* Бала үсте дигәнче,
Батыр үсте дисәңче;
Батыр һөнәр белмәсә,
Гафил (гамьсез, ваемсыз) үсте дисәңче.

* Баланы бала арасында якласаң, әләкче булыр.

* Баланы яшьтән бөк,
Агачны баштан бөек.

* Баланы йомышка куш, артыннан үзең йөр.

* Баланың кулыннан пычак алсаң, алмашына таяк бир.

* Баланы эшкә өйрәт,
Эшен бетерергә дә өйрәт.

* Бала өчен "юк" дигән сүз юк.

* Бала уйнаудан туймас.

* Бала үлгәнгә салынса, син аны күмгәнгә салын.

* Бала-чага ипи сатып калач ала.

* Бала чактан кергән гадәт гомергә китәр.

* Башсыз өйдә ата торып ул сөйләр,
Ана торып кыз сөйләр.

* Бишектәге бишкә төрләнер.

* Буй үстергәнче, акыл үстер.

* Буранда бала котырыр.

* Әдәпле бала гарьле була,
Әдәпсез бала гарьсез була.

* Җидесендә ни булса,
Җитмешендә шул булыр.

* Кем нәрсәгә күнегә —
Шуның белән күмелә.

* Кыз бала анасына чын дус була.

* Кыз сөйкемле булса, холыгы белән,
Ул сөйкемле булса, әдәбе белән.

* Малай кулына акча керсә, көчек сатып алыр.

* Олы кызы Мәстүрә,
Кечеләрен үстерә.

* Өч яшьлек малай атага булышыр,
Өч яшьлек кыз анага булышыр.

* Сабыйга ат та ат, таяк та ат.

* Сабый хөкеме — уен.

* Теше чыккан балага
Чәйнәп биргән аш булмас.

* Тәрбиясез бала хайван булып үсәр.

* Туа белми, тора белә.

* Туа мөгез чыкмый, тора мөгез чыга.

* Үзе егылган бала еламас.

* Уйнаса баласы җиңә,
Чынласа атасы җиңә.

* Улга утыз өйдән тыю,
Кызга кырык өйдән тыю.

* Ул минеке,
Акыл үзенеке.

* Ул туды — илгә ту (байрак) туды.

* Улы барның кулы бар.

* Улның ояты атага,
Кызның ояты анага.

* Хәерсез бала хәерче булыр.

* Һәрбер яшьнең үз хөкеме бар:
Сабый хөкеме — уен.

* Һөнәрле булып ул үссен,
Холыклы булып кыз үссен.

* Чыбык чакта бөгелмәгән, таяк булгач бөгелмәс.

Иркә, үпкәчән, елак балалар

* Ачы белән төзәтәләр,
Татлы белән бозалар.

* Балага пычак бирмәсәң бер елар,
* Бирсәң — ике елар.

* Еламаган балага имезлек бирмиләр.

* Елыйсы килгән бала атасының сакалы белән уйнар.

* Елыйсы килгән баланың өч көн борын күзе кычыта, ди.

* Иркә бала ир булмас.

* Иркә бала рәхәт күрмәс.

* Иркәбикә суга ташланам дип чыгып киткән дә яңгырдан куркып кире кайткан, ди.

* Иркәдән елак туган.

* — Иркәм, нигә елыйсың?
— Аягыма чеби басты.

* Иркәнең күзе кипмәс,
Юрганың тире кипмәс.

* Кулында аш,
Күзендә яшь.

* Сабый елый-елый үсәр.

Үги-ятимнәр, үги аналар

* Анаң үги булса, атаң үзеңнеке булмас.

* Анаң юктан үги ана да яхшы.

* Аналы ятим — ярты ятим.

* Анаң үлсә, елгаң корыды,
Атаң үлсә, таянган тавың ауды.

* Анасы үлгәнне еларга өйрәтмә.

* Ана янында бала ятим булмый.

* Аталы бала — аркалы,
Аналы бала — иркәлә.

* Атадан бала яшь кала,
Күп-күп эшләр башкара.

* Дөньяда иң ачы — ятимлек ачысы.

* Җиде атасын белмәгән — ятимлекнең билгесе.

* Җиденчели ни яман?
Җитәкләшеп ятимнәр
Елый калса, шул яман.

* Җиргә төшкән ятимнеке.

* Кемнең газизе кемгә хур булмый.

* Сабаксыз төймә салмаклы,
Сабаксыз төймә салмаксыз;
Аталы бала ардаклы(газиз),
Атасыз бала ардаксыз,

* Үги бала үпкәчел.

* Үги ана — яфрак,
Үз әнием яхшырак. (Үги ана яфрагы — үлән исеме. Яфрагының бер ягы җылымса, бер ягы салкынча була).

* Үги бала өй артында елар. "Ник елыйсың?" дисәләр, хәзер генә суган ашадым", — дияр.

* Үги үз булмый,
Колак күз булмый.

* Ятим ашы ярты пешәр.

* Ятим балага йөзем җиләге дә аш.

* Ятим бала гарьчел була.

* Ятим балага ярдәм ит.

* Ятим бала дип кимсетмә, бәхете булса ир булыр.

* Ятим баланың күңеле сынык.

* Ятим еласа, җир-күк елар.

* Ятим күңеле җирәнчек.

* Ятимнәрнең бәйрәме
Яңа күлмәк кигәндә.

* Ятим тайдан юрга чыгар.

* Ятим ярасының ямавы өстендә.

Юньле бала һәм юньсез-игелексез балалар

* Атадан яхшы ул туса,
Ишектәге башын түргә сөйрәр;
Атадан яман бала туса,
Түрдәге башын ишеккә сөйрәр.

* Үрдәк баласы, тавык астында туса да, суга йөгерер.

* Атадан яхшы ул туса,
Кар өстендә ут ягар;
Атадан яман ул туса,
Ат өстендә эт кабар.

* Атаңа ни кылсаң, алдыңа шул килер.

* Баладан бәхетең булса,
Карт көнеңдә яшь итәр;
Баладан бәхетең булмаса,
Иртә яшьтән карт итәр.

* Атасы малаена алма бакчасы ясап биргән,
Малае атасына сыңар алма да бирә белмәгән.

* Атасы торып, улы сөйләгәннән биз,
Анасы торып, кызы сөйләгәннән биз.

* Балалар җиткән,
Карчык урманга (утынга) киткән.

* Бала яхшы булса — дәүләт,
Яман булса .— имгәк.

* Бәхетленең баласы
Унбишендә баш булыр;
Бәхетсезнең баласы
Утызда да яшь булыр.

* Буласы бака баштан була.

* Булыр ат тайдан билгеле,
Булыр сыер бозаудан билгеле.

* Булыр бала ун яшендә баш була,
Булмас бала егерме биштә дә яшь була.

* Бүре бәйләүгә күнмәс,
Дуңгыз әйдәүгә килмәс.

* Гөл чәчәгеннән билгеле.

* Качыр атасына охшамаса, анасына да охшамый.
(Качыр — ат белән ишәктән туган гибрид.)

* Каршы бала үлемен карагай башыннан табар.

* Кеше булыр баланың
Кеше белән эше бар;
Кеше булмас баланың
Кеше белән ни эше бар.

* Мисез бала ата-анасын тыңламас.

* Тырыш бала ах яхшы,
Ялкау бала фу шакшы.

* Уңар йортның баласы
Бер-берсенә "батыр" дир;
Уңмас йортның -баласы
Бер-берсенә "кутыр" дир.

* Тырыш бала талпынган коштай,
Күңеле тынмас күкләргә очмый.

* Шәп маллар аякланып туа.

* Юньле бала ат мендерә,
Юньсез бала аттан төшерә.

* Яман бала атасын сүктерер.

* Яман баланың барыннан югы.

* Яман бала өйгә сыймас,
Өйдән чыкса, илгә сыймас.

* Яман бала тудырганнан елан тудырганың артык.

* Яхшы угыл атасын ярлылыгы өчен ким күрми.

Ата баласы булу, атага лаеклы булып үсү

* Алты көн ач булсаң да, ата гадәтен ташлама.

* Ата баласы аз рәхәткә, күп хәсрәткә түзәр.

* Ата баласы кемнән туганын онытмый.

* Ата баласы үз хатасын үзе юар.

* Атадан бала туар,
Атасының юлын куар.

* Атадан күреп ул үсә,
Анадан күреп кыз үсә.

* Атаң данын онытма,
Дан яшәүдән курыкма!

* Атаңнан борын капкынга төшмә!

* Атасы кордашның баласы кордаш.

* Ата юлы балага такыр.

* Атаң кем булса, син шуның угылы.

* Бабаң муенын бөкмәгән җирдә син тезеңне чүкмә.

* Аттан тай узар,
Атадан бала узар.

* Акылсыз атка менсә, атасын танымас.

* Бүре баласын тотарга өйрәтсә, сарык баласын качарга өйрәтә.

* — Кем угылысың? — дигәннәр,
— Әти улымын! — дигән.

* Ким козгындин туар козгын,
Атасыннан булыр узгын. (Кандалый шигыреннән халыклашкан мәкаль.)

* Кырык ел кабер каравылчысы булып торган, атасы кабере кайда икәнен белмәгән.